Belang van risicobeheersing tijdens technische projecten

Belang van risicobeheersing tijdens technische projecten

Het is van uiterst belang tijdens de fases van nieuwe- of uitbreidingsprojecten de mogelijke procesgevaren in kaart brengen. Vaak wordt dit té vaak uit het oog verloren of stiefmoederlijk behandeld. Onze ingenieurs getuigen dit door de aanwezige druk op timing en budget. Indien de risico’s niet tijdig opgenomen zijn, komt men voor onaangename verassingen te staan. Dit komt de druk op budget en timing niet ten goede. Uit eigen ervaring weten we dat kosten en frustraties toenemen als risicoanalyses niet of in een te late fase aangewend worden.

In dit artikel bespreken we in welke fase van een project u best aandacht besteed aan risicobeheersing.

Een voorstelling van verschillende fases van een project is weergegeven in onderstaande figuur:

Bij elk van bovenstaande fases is het nodig na te denken of risicobeheersing of analyses aan de orde zijn.

“Door de juiste risico-analyses op het juiste moment uit te voeren brengen we tijdig de meest impactvolle risico’s boven water.”

De bedoeling van deze paper is inzicht te verschaffen welke mogelijke risico’s in acht genomen moeten worden in elke fase. Zo vermijdt u verassingen bij uw volgende project.

1.    Conceptueel ontwerp en haalbaarheid

In deze fase wordt high level het concept uitgedacht, de gewenste capaciteit vastgelegd en dienen de eigenschappen van de gebruikte producten (MSDS) gekend te zijn. Op basis van bovenstaande input kunnen volgende zaken duidelijker omlijnd worden:

• Een veilige en optimale plaats/ site-inplanning
• Materiaalvereisten (corrosie)
• Initiële ontwerpdrukken en – temperaturen om de inherente veiligheid van de installatie te waarborgen
• Impact op de omgeving en mogelijke mitigerende maatregelen

Vanaf het ontwerp vorm heeft, kan men overgaan tot het werkelijk uitvoeren van risicoanalyses.

2.    Preliminair ontwerp

In deze fase worden de preliminaire constructieplannen, process flow diagrammen (PFD’s) en energie- en materiaalbalansen opgesteld.  Deze dienen, samen met de producteigenschappen, als input voor de preliminaire procesveiligheidsstudie.

Met de preliminaire procesveiligheidstudie kan dieper ingegaan worden op:

• Aan te brengen instrumentatie en controlekringen
• Preventieve veiligheden en mitigerende veiligheidslagen
• Inschatting van eventuele SIL-kringen en hun klasse
• Aanbevelingen voor brandveiligheid
• Situering van bepaalde componenten van de installatie (bvb tanks, …) t.o.v. andere apparatuur en naburige proceseenheden (brandgevaar, …)
• Falen van de nutsvoorzieningen
• Mogelijk bestaan van veiligere alternatieven

Bij het uitvoeren van deze veiligheidsstudie houdt men best rekening met volgende aanbevelingen:

• Aanwezigheid van ervaren operator en ervaren procesingenieur
• Stel een verantwoordelijke aan die onafhankelijk van het projectverloop werkt.
• Spoor de deelnemers aan na te denken over veiligere alternatieven

De uitkomst geeft mee vorm aan de finale keuze van de gebruikte technologie en opbouw van de P&ID’s. Deze output zorgt ook dat het budget beter ingeschat wordt.

3.    Gedetailleerd ontwerp

Hier dienen de vastgelegde P&ID’s als input voor meer gedetailleerde veiligheidsstudies (PSS, HAZOP, LOPA en SIL). Maak volgende overwegingen tijdens het project:

• Zijn de volumes van de tanks/Silo’s groot genoeg? (overlopen van de installaties)
• Evalueer de designdrukken en temperaturen (impact van overdruk van 1 onderdeel naar andere onderdelen) (inherente veiligheid door goed ontwerp)
• Ventilatievereisten voor bijvoorbeeld ATEX
• Is het design volgens de gangbare normering? (code goede praktijk)
• Kan er nog geoptimaliseerd worden?
• LOPA en SIL OK?
• …

De uitkomst draagt bij tot een gedetailleerde kosteninschatting en finaal ontwerp (technische specificaties van alle onderdelen). Het finaal ontwerp is dan klaar voor constructie. De studie dient ook als basis voor het uitwerken van checklists voor de eindgebruiker.

4.    Fase voor inbedrijfstelling

Met het oog op veiligheid wordt er in deze fase aandacht besteed aan opleiding van de operatoren. Daarnaast wordt de focus gelegd op niet-routineuze taken zoals opstart, shut-down, onderhoud en shut-down door noodgevallen. Vaststellingen tijdens constructie kunnen leiden tot wijzigingen in de veiligheidsstudies.

“Geplande en werkelijke situatie van een productielijn verschilt altijd. Zorg hiervoor dan ook een controle achteraf.”

5.    Fase na inbedrijfstelling

In deze fase wordt aangeraden een herziening van de veiligheidsstudies (HAZOP, LOPA, …) uit te voeren van de uiteindelijke situatie. De periode na opstart brengt onvolmaaktheden (geborgd door Management of Change (MOC) -procedure) aan het licht die moeten getackeld worden.

Het evalueren van de veiligheidsrisico’s, aan de hand van procesveiligheidstudies, tijdens de verschillende projectfases zorgt voor een robuuste projectuitvoering. Zowel naar budgetinschatting en timing kan men op deze manier een realistischer beeld krijgen van het totaalplaatje. Het zorgt ervoor dat de eigenaar van het proces en het projectteam niet voor verassingen komen te staan. Een goed en veilig ontwerp is namelijk van primordiaal belang zowel voor de operator als eigenaar op lange termijn!